ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΜΟΥΣΙΚΗ - ΓΕΝΙΚΑ (συνέχεια)

Σήμερα βέβαια δὲν ἒχουμε, οὒτε μποροῦμε νὰ ἒχουμε τὴν πολυτέλεια ποὺ ὑπῆρχε ἐκείνη τὴν ἐποχὴ τοῦ Βυζαντίου. Οὒτε μᾶς εἶναι ἀπαραίτητη. Ὁ ρόλος ὃμως τῆς Β.Μ. στὴ λατρεία μας εἶναι πολύ μεγάλος. Ἡ μουσικὴ αὐτὴ μᾶς ἀκολουθεῖ σ ' ὃλη μας τὴ ζωὴ, εἲτε το θέλουμε εἲτε ὂχι (μέχρι σήμερα, ἲσως μετὰ ἀπὸ κάποια χρόνια νὰ ἒχουν ἀλλάξει πολλὰ). Στοὺς ναούς βαπτιζόμαστε, νυμφευόμαστε (οἱ περισσότεροι), ἐκεῖ συγκεντρωνόμαστε κάθε Κυριακὴ καὶ γιορτὴ, ἐκεῖ δίνουμε καὶ λαμβάνουμε τὸν τελευταῖο ἀσπασμὸ. Πάντα μὲ τὴ συνοδεία τῆς Β.Μ.

     Τὸ ἐρώτημα ὃμως, ποὺ μπορεῖ νὰ μας ἒρθει στὴ σκέψη, εἶναι ἂν ὁποιαδήποτε μελωδία ποὺ ἀκούεται στοὺς ναούς μας εἶναι καὶ Β.Μ. Γιὰ νὰ το διευρινήσουμε πρέπει νὰ ποῦμε τὶ ἐννοῦμε μὲ τὸν ὂρο Βυζαντινὴ Μουσικὴ. Λέγοντας Β.Μ. ἐννοοῦμε τὴν παραδοσιακὴ μουσικὴ ποὺ ἐκτελεῖται εἲτε ἀπὸ ἓνα πρόσωπο, εἲτε ἀπὸ πολλὰ (χορωδία δηλαδὴ), ποὺ ψάλλουν ὃμως ὃλα στὸν ἲδιο τόνο. Ἡ Β.Μ. εἶναι μονοφωνικὴ. Τὸ μόνο ποὺ ἐπιδέχεται εἶναι τὸ λεγόμενο ἰσοκράτημα, τὸ ὁποῖο βοηθᾶ τὸν ψάλτη καὶ προσθέτει περισσότερη ὁμορφιὰ στὸ ὃλο ἂκουσμα τῆς μελωδίας. Τὸ ἰσοκράτημα ἀκολουθεῖ ὁρισμένους κανόνες, μεταβάλλει ὓψος ἀνάλογα μὲ τὴ μελωδία, ἀλλὰ δὲν ὰποτελεῖ συμφωνία ὃπου δυὸ φωνές βαδίζουν παράλληλα μὲ τὸν ἲδιο τρόπο ἀλλὰ σὲ διαφορετικὸ ὓψος (ὃπως δηλ. συμβαίνει στὴν Εὐρωπαϊκὴ Μουσικὴ).

    Τὸ ψάλσιμο μὲ διφωνίες, τριφωνίες καὶ τετραφωνίες δὲν εἶναι βυζαντινὸ, οὒτε ταιριάζει στοὺς ναούς μας. Τὸ κυριότερο ὃμως εἶναι το ὃτι δὲν μπορεῖ νὰ ἀποδόσει ὃπως πρέπει τὸ νόημα τῶν ὓμνων. Ἡ Εὐρωπαϊκὴ Μουσιὴ καὶ τὰ ὂργανα μποροῦν νὰ χρησιμοποιθοῦν ὁπουδήποτε ἀλλοῦ, ἐκτός ἀπὸ τὶς ἐκκλησίες. Ἂλλωστε ὃλα στὶς ἐκκλησίες μας εἶναι βυζαντινά : τὰ κτίρια τῶν ἐκκλησιῶν, οἱ εἰκόνες - ἁγιογραφίες, τὰ σκεύη, τὰ ἂμφια.

    Ἡ Β.Μ. ἒχει ἰδιαίτερα χαρακτηριστικὰ γνωρίσματα, ποὺ δὲν μπορεῖ νὰ τὰ ἒχει ἡ Ε.Μ. Διότι, ἀνάλογα μὲ τὸν ὓμνο ἢ τὸ τροπάριο, εἶναι σύντομη ἢ ἀργὴ, ἒχει ἒνταση ὑψηλὴ ἢ χαμηλὴ ἢ μέτρια καὶ αὐτὰ ὃλα συνδυάζονται μὲ ἓνα "χρῶμα" ἱδιαίτερο σὲ κάθε ὓμνο, ἒτσι ὣστε νὰ ἐκφρασθεῖ τὸ περιεχόμενο τοῦ ὓμνου. Διαφορετικὰ ψάλλεται μιὰ δοξολογία ἀπὸ ἓνα τροπάριο ποὺ μιλᾶ γιὰ μετάνοια καὶ ἱκεσία.

(συνεχίζεται)