ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΜΟΥΣΙΚΗ - ΓΕΝΙΚΑ

Ὁ ρόλος τῆς Β.Μ. στὶς λατρευτικές ἐκδηλώσεις τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας εἶναι τεράστιος. Εἶναι φανερὸ ὃτι Β.Μ. καὶ ὀρθόδοξη λατρεία, γιὰ τοὺς Ἓλληνες τουλάχιστον, εἶναι ἂρρηκτα συνδεδεμένες. Διότι ὃταν οἱ ὑμνογράφοι ἒγραφαν τοὺς ἒξοχους ὓμνους, τοὺς ἀπαραίτητους γιὰ τὶς λατρευτικές ἀνάγκες τῆς Ἐκκλησίας, ἒγραφαν ταυτόχρονα καὶ τὴ μελωδία! Ὁ ὓμνος δηλαδὴ ἀποτελεῖται ἀπὸ δύο ἀξεχώριστα στοιχεῖα : τὸ λόγο καὶ τὴ μουσικὴ. Ἲσως νὰ μὴν ὑπάρχει ἂλλη τέχνη ποὺ νὰ συνδυάζει τὴν ὑψηλὴ ποίηση μὲ τὴν ἂφθαστη μελωδία τῆς Β.Μ. Γιὰ νὰ ἀντιληφθεῖ κάποιος πλήρως τὴν ὀμορφιὰ της, πρέπει νὰ μπορεῖ νὰ ἐννοεῖ ΚΑΙ τὸ νόημα τοὺ λόγου, τῆς ποίησης. Τότε βρίσκεται μπροστὰ σὲ τέτοιο μεγαλεῖο, ὣστε δὲν ἒχει καμιά ἀμφιβολία ὃτι αὐτὰ τὰ ἒργα εἶναι ὂντως θεόπνευστα!

   Ἃς πάρουμε γιὰ παράδειγμα ἓνα γνωστὸ ὓμνο τῆς περιόδου τοῦ Τριωδίου (θα ἀσχοληθῶ ἀργότερα καὶ μὲ τὰ διάφορα βιβλία ἀλλὰ καὶ τὶς ἀκολουθίες τῆς Ἐκκλησίας). Λέει, λοιπόν ὁ ὓμνος αὐτός :

"Τῆς μετανοίας ἂνοιξόν μοι πύλας ζωοδότα. Ὀρθρίζει γὰρ τὸ πνεῦμα μου πρὸς ναόν τὸν Ἃγιόν Σου, ναόν φέρων τοῦ σώματος ὃλον ἐσπιλωμένον. Ἀλλ' ὣς οἰκτίρμων κάθαρον, εὐσπλάχνω σου ἐλέει".

   Πόσο ὡραῖα ἐκφράζεται ἡ μετάνοια τοῦ ἀνθρώπου ποὺ ἒχει ἐπίγνωση τῆς ἁμαρτωλότητάς του! Ἀλλὰ ταυτόχρονα ἐκφράζεται καὶ ἡ πίστη στὸν οἰκτίρμοα Θεόν!

   Ὁ ὓμνος συνδυάζει τὸ λόγο μὲ τὴ μελωδία καὶ ἀποβλέπει σ'ἓνα μεγάλο σκοπὸ :νὰ μᾶς βοηθήσει στὴν προσπάθεια μας νὰ νοιώσουμε τὴ Θεότητα, νὰ ἐπικοινωνήσουμε μ' αὐτήν, νὰ προσευχηθοῦμε. Μὲ τὴ Β.Μ. μποροῦμε νὰ ἐκφράσουμε ὁποιαδήποτε ψυχικὴ κατάσταση : τὴν ταπείνωση, τὴν μετάνοια, τὴ χαρὰ, τὴ λύπη. Μποροῦμε νὰ ὑμνήσουμε, νὰ δοξάσουμε, νὰ δοξολογήσουμε, νὰ εύχαριστήσουμε, νὰ ἱκετεύσουμε, νὰ μιλήσουμε μὲ τὸ Σωτῆρα Χριστὸ, τὴν Παναγία, τοὺς Ἁγίους.

(συνεχίζεται)